Sabirlər[1], Savirlər[1], Suvarlar[1][2], Sabarlar, Sibirlər, Subarlar (d. 1029 – ö. 1105) "Divanü lüğat–it–türk/Türk dilinin sözlüyü" (1072–1074) əsərinə əsasən:
Ərəb dilində olan “(كتاب) kitab” sözünün türkcə qarşılğı “(پتك) bitik”dir.[q.1]
[2] Сувар–Суварлар 1986, с. 59.
Артамонов М. И. Очерки древнейшей истории хазар. Ответственный редактор: В. Мавродин. Ленинград: «Соцэкгиз. Ленинградское отделение», 1936, VII+136 стр.
Материалы по истории Азербайджана из Тарих–ал–камиль (полного свода истории) Ибн–ал–Асира. Перевод с арабского П. К. Жузе. Баку: Издательство АзфАН, 1940, 183 стр.
Пигулевская Н. В. Сирийские источники по истории народов СССР. Ответственный редактор: В. В. Струве. Москва–Ленинград: Издательство АН СССР, 1941, 170 [2] стр.
Бернштам А. Н. Очерк истории гуннов. Ответственный редактор: М. М. Дьяконов. Ленинград: Издательство Ленинградского государственного ордена Ленина университета имени А. А. Жданова, 1951, 254 [2] стр.
Артамонов М. И. История хазар. Под редакцией и с примечаниями Л. Н. Гумилёва. Ленинград: Издательство Государственного Эрмитажа, 1962, 521 стр.
Otto J. Maenchen–Helfen. The World of the Huns: Studies in Their History and Culture. Edited by Max Knight. Berkeley, CA: University of California Press, 1973, 602 p. ISBN 520-01596-7
Vəlixanlı N. M. IX–XII əsr ərəb coğrafiyaşünas–səyyahları Azərbaycan haqqında. Redaktor: Z. M. Bünyadov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 1974, 223 s.
Peter B. Golden. Khazar studies: An Historico–Philological Inquiry into the Origins of the Khazars. Volume 1. Adiutor: Edmond Schütz. Budapest: Akadémiai Kiadó, 1980, 290 [1] p. ISBN 9630515490
Сабирләр // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы. VIII ҹилд: Прадо – Спринт. Баш редактop: Ҹ. Б. Гулиjeв. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксиjасы, 1984, с. 244.
Сувар, Суварлар // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы. IX ҹилд: Спутник – Фронтон. Баш редактop: Ҹ. Б. Гулиjeв. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксиjасы, 1986, с. 59.
Ибн Хордадбех. Книга путей и стран. Перевод с арабского, комментарии, исследование, указатели и карты Н. Велихановой; Редактор перевода: В. М. Бейлис; Редактор: 3. М. Буниятов. Баку: Издательство «Элм», 1986, 428 стр.
Мамедова Ф. Дж. Политическая история и историческая география Кавказской Албании (III в. до н. э. — VIII в. н. э.). Редактор: З. М. Буниятов. Баку: Издательство «Элм», 1986, 284 стр.
Бүнјадов З. М. Азәрбајҹан VII–IX әсрләрдә. Тәрҹүмə едәнләр: Ҹ. Ҹаббаров, Һ. Әлизадә; Редактор: Е. Мәммәдјарова. Бакы: Азәрнәшр, 1989, 336 с. ISBN 5-552-00376-4
Vəlixanlı N. M. Ərəb xilafəti və Azərbaycan. Elmi redaktoru: Z. M. Bünyadov; Redaktoru: M. Əsədova. Bakı: Azərnəşr, 1993, 157 s. ISBN 5-552-01091-4
Məmmədova F. C. Azərbaycanın (Albaniyanın) siyasi tarixi və tarixi coğrafiyası (e. ə. III əsr – e. VIII əsri). Tərcümə edənlər: R. Savalan, Ə. Əsgər; Elmi redaktor: Z. Bünyadov; Redaktor: T. Babayev. Bakı: Azərnəşr, 1993, 262 s. ISBN 5-552-01323-9
Гмыря Л. Б. Страна гуннов у каспийских ворот: Прикаспийский Дагестан в эпоху великого переселения народов. Редактор: 3. Алисултанова. Махачкала: Дагестанское книжное издательство, 1995, 285 [3] стр. ISBN 5-297-01099-3
Ali Ahmetbeyoğlu. Grek Seyyahı Priskos (V. Asır)'a Göre Avrupa Hunları. TDAV Yayınları No: 136. İstanbul: Türk Dünyası Araștırmaları Vakfı, 1995, 84 s. ISBN 975-498-096-9
İzzəddin İbn Əl–Əsir. Əl–Kamil–Fi–T–Tarix (Mükəmməl tarix): Azərbaycanın və qonşu ölkələrin tarixinə dair iqtibaslar. Ərəbcədən yoxlanılmış tərcümə, ön söz, qeydlər və şərhlər: Z. M. Bünyadov; Redaktor: A. Qəmbərov. Bakı: "Şur" nəşriyyatı, 1996, 188 [4] s. ISBN 5-7094-0044-0
Ali Ahmetbeyoğlu. Avrupa Hun İmparatorluğu. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları: VII. Dizi – Sayı 195. Ankara: TTK Basımevi, 2001, XII+203 s. ISBN 975-16-1435-X
Tarık Dostiyev. Kafkasya'da Hunlar // Türkler. 1. Cilt. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 921–927. ISBN 975-6782-34-X
Мамедова Ф. Дж. Кавказская Албания и албаны. Редактор: 3. Курбанова. Баку: Центр Исследований Кавказской Албании, 2005, 798 стр. ISBN 9952-8073-0-9
Aşurbəyli S. B. Şirvanşahlar dövləti: VI–XVI əsrlər. Ruscadan tərcümə edən: A. Bağırov; Redaktor: E. Məmmədyarova. Bakı: "Avrasiya Press", 2006, 416 s. ISBN 978-9952-53-8
İbn Hurdazbih. Yollar ve Ülkeler Kitabı [el–Mesalik ve'l–Memalik]. Çeviren: Murat Ağarı; Kitabevi: 337. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008, 197 s. ISBN 9789759173593
Ağayev R. Ə. Əl–İstəxrinin "Əl–məsalik va–l–məmalik" əsəri Azərbaycan haqqında // "Tarix və onun problemləri" jurnalı. №4. Yayınçı: Bakı Dövlət Universiteti. — 2014, s. 349–356.
Vəlixanlı N. M. Azərbaycan VII–XII əsrlərdə: tarix, mənbələr, şərhlər. Bakı: "Elm və təhsil" NPM, 2016, 480 s. ISBN 978-9952-8176-8-3
Ağayev R. Ə. Ərəb xilafəti dövründə Azərbaycanın əhalisi. Elmi redaktor: Y. M. Mahmudov. Bakı: "Turxan" NPB, 2017, 344 s.
Maḥmūd Al–Kāšгarī. Compendium of the Turkic dialects (Dīwān Luɣāt at–Turk). Part III. Edited and Translated with Introduction and Indices by Robert Dankoff in collaboration with James Kelly. Sources of Oriental Languages and Literatures, 7; Turkish Sources VII. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Office of the University Publisher, 1985, p. 74.
Divanü Lûgati't–Türk Tercümesi. 1. Cilt. Çeviren: Besim Atalay. Türk Dili Kurumu Yayınları: 521. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1985, s. 384.
An Etymological Dictionary of Pre–Thirteenth–Century Turkish. Author: Sir Gerard Clauson. Oxford: Clarendon Press, 1972, p. 303. ISBN 0198641125
Древнетюркский словарь. Редакторы: В. М. Наделяев, Д. М. Насилов, Э. Р. Тенишев и А. М. Щербак; Академия Наук СССР Институт Языкознания. Ленинград: Издательство «Наука» Ленинградское отделение, 1969, стр. 103.
Ərəb dilində olan “(كتاب) kitab” sözünün türkcə qarşılğı “(پتك) bitik”dir.[q.1]
Qeydlər:
1. Qaşqarlı Mahmudun sözlüyünə görə ərəb dilində olan "kitab" sözünün qarşılığı "(پتك) pitik"dir.[3][5] Həmçinin qeyd edək ki, Ramiz Əskərin hazırladığı Bakı nəşrində bu sözün ərəb qrafikası ilə yazılışında yalnışlığa yol verilib.[1]
Sözlüyün əlyazmasında "pitik" sözünün ərəb yazısı ilə verilişindən sona
təkcə bir ərəb sözü izah/qarşılıq kimi verilmişdir: "kitab". Əlyazmada
"pitik" yazılmasına rəğmən, bu sözlük bu sözün xatırlandığı yeganə mənbə
deyil və digər türkcə mətnli kitablar və ya kitabələrdə sözün
"bitik/bitig" kimi yazılması nəzərə alınmış, Qaşqarlının sözlüyünün
göstərdiyimiz nəşrlərində və ya ondan qaynaq kimi istifadə ilə
hazırlanmış sözlüklərdə sözün transliterasiyası zamanı ya "bitik" ya da
"bitig" yazılmışdır.[1][2][3][4][5][6][7]
İstinadlar:
[1] Сабирләр 1984, с. 244. [2] Сувар–Суварлар 1986, с. 59.
Ədəbiyyat:
The oriental geography of Ebn Haukal, an Arabian traveller of the tenth century. Translated from a manuscript in his own possession, collated with one preserved in the library of Eton College, by Sir William Ouseley. London: Printed at the Oriental Press by Wilson & Co. for T. Cadell, Jun. and W. Davies, 1800, XXXVI+327 p. Артамонов М. И. Очерки древнейшей истории хазар. Ответственный редактор: В. Мавродин. Ленинград: «Соцэкгиз. Ленинградское отделение», 1936, VII+136 стр.
Материалы по истории Азербайджана из Тарих–ал–камиль (полного свода истории) Ибн–ал–Асира. Перевод с арабского П. К. Жузе. Баку: Издательство АзфАН, 1940, 183 стр.
Пигулевская Н. В. Сирийские источники по истории народов СССР. Ответственный редактор: В. В. Струве. Москва–Ленинград: Издательство АН СССР, 1941, 170 [2] стр.
Бернштам А. Н. Очерк истории гуннов. Ответственный редактор: М. М. Дьяконов. Ленинград: Издательство Ленинградского государственного ордена Ленина университета имени А. А. Жданова, 1951, 254 [2] стр.
Артамонов М. И. История хазар. Под редакцией и с примечаниями Л. Н. Гумилёва. Ленинград: Издательство Государственного Эрмитажа, 1962, 521 стр.
Otto J. Maenchen–Helfen. The World of the Huns: Studies in Their History and Culture. Edited by Max Knight. Berkeley, CA: University of California Press, 1973, 602 p. ISBN 520-01596-7
Vəlixanlı N. M. IX–XII əsr ərəb coğrafiyaşünas–səyyahları Azərbaycan haqqında. Redaktor: Z. M. Bünyadov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 1974, 223 s.
Peter B. Golden. Khazar studies: An Historico–Philological Inquiry into the Origins of the Khazars. Volume 1. Adiutor: Edmond Schütz. Budapest: Akadémiai Kiadó, 1980, 290 [1] p. ISBN 9630515490
Сабирләр // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы. VIII ҹилд: Прадо – Спринт. Баш редактop: Ҹ. Б. Гулиjeв. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксиjасы, 1984, с. 244.
Сувар, Суварлар // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы. IX ҹилд: Спутник – Фронтон. Баш редактop: Ҹ. Б. Гулиjeв. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксиjасы, 1986, с. 59.
Ибн Хордадбех. Книга путей и стран. Перевод с арабского, комментарии, исследование, указатели и карты Н. Велихановой; Редактор перевода: В. М. Бейлис; Редактор: 3. М. Буниятов. Баку: Издательство «Элм», 1986, 428 стр.
Мамедова Ф. Дж. Политическая история и историческая география Кавказской Албании (III в. до н. э. — VIII в. н. э.). Редактор: З. М. Буниятов. Баку: Издательство «Элм», 1986, 284 стр.
Бүнјадов З. М. Азәрбајҹан VII–IX әсрләрдә. Тәрҹүмə едәнләр: Ҹ. Ҹаббаров, Һ. Әлизадә; Редактор: Е. Мәммәдјарова. Бакы: Азәрнәшр, 1989, 336 с. ISBN 5-552-00376-4
Vəlixanlı N. M. Ərəb xilafəti və Azərbaycan. Elmi redaktoru: Z. M. Bünyadov; Redaktoru: M. Əsədova. Bakı: Azərnəşr, 1993, 157 s. ISBN 5-552-01091-4
Məmmədova F. C. Azərbaycanın (Albaniyanın) siyasi tarixi və tarixi coğrafiyası (e. ə. III əsr – e. VIII əsri). Tərcümə edənlər: R. Savalan, Ə. Əsgər; Elmi redaktor: Z. Bünyadov; Redaktor: T. Babayev. Bakı: Azərnəşr, 1993, 262 s. ISBN 5-552-01323-9
Гмыря Л. Б. Страна гуннов у каспийских ворот: Прикаспийский Дагестан в эпоху великого переселения народов. Редактор: 3. Алисултанова. Махачкала: Дагестанское книжное издательство, 1995, 285 [3] стр. ISBN 5-297-01099-3
Ali Ahmetbeyoğlu. Grek Seyyahı Priskos (V. Asır)'a Göre Avrupa Hunları. TDAV Yayınları No: 136. İstanbul: Türk Dünyası Araștırmaları Vakfı, 1995, 84 s. ISBN 975-498-096-9
İzzəddin İbn Əl–Əsir. Əl–Kamil–Fi–T–Tarix (Mükəmməl tarix): Azərbaycanın və qonşu ölkələrin tarixinə dair iqtibaslar. Ərəbcədən yoxlanılmış tərcümə, ön söz, qeydlər və şərhlər: Z. M. Bünyadov; Redaktor: A. Qəmbərov. Bakı: "Şur" nəşriyyatı, 1996, 188 [4] s. ISBN 5-7094-0044-0
Ali Ahmetbeyoğlu. Avrupa Hun İmparatorluğu. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları: VII. Dizi – Sayı 195. Ankara: TTK Basımevi, 2001, XII+203 s. ISBN 975-16-1435-X
Tarık Dostiyev. Kafkasya'da Hunlar // Türkler. 1. Cilt. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 921–927. ISBN 975-6782-34-X
Мамедова Ф. Дж. Кавказская Албания и албаны. Редактор: 3. Курбанова. Баку: Центр Исследований Кавказской Албании, 2005, 798 стр. ISBN 9952-8073-0-9
Aşurbəyli S. B. Şirvanşahlar dövləti: VI–XVI əsrlər. Ruscadan tərcümə edən: A. Bağırov; Redaktor: E. Məmmədyarova. Bakı: "Avrasiya Press", 2006, 416 s. ISBN 978-9952-53-8
İbn Hurdazbih. Yollar ve Ülkeler Kitabı [el–Mesalik ve'l–Memalik]. Çeviren: Murat Ağarı; Kitabevi: 337. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008, 197 s. ISBN 9789759173593
Ağayev R. Ə. Əl–İstəxrinin "Əl–məsalik va–l–məmalik" əsəri Azərbaycan haqqında // "Tarix və onun problemləri" jurnalı. №4. Yayınçı: Bakı Dövlət Universiteti. — 2014, s. 349–356.
Vəlixanlı N. M. Azərbaycan VII–XII əsrlərdə: tarix, mənbələr, şərhlər. Bakı: "Elm və təhsil" NPM, 2016, 480 s. ISBN 978-9952-8176-8-3
Ağayev R. Ə. Ərəb xilafəti dövründə Azərbaycanın əhalisi. Elmi redaktor: Y. M. Mahmudov. Bakı: "Turxan" NPB, 2017, 344 s.
Maḥmūd Al–Kāšгarī. Compendium of the Turkic dialects (Dīwān Luɣāt at–Turk). Part III. Edited and Translated with Introduction and Indices by Robert Dankoff in collaboration with James Kelly. Sources of Oriental Languages and Literatures, 7; Turkish Sources VII. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Office of the University Publisher, 1985, p. 74.
Divanü Lûgati't–Türk Tercümesi. 1. Cilt. Çeviren: Besim Atalay. Türk Dili Kurumu Yayınları: 521. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1985, s. 384.
An Etymological Dictionary of Pre–Thirteenth–Century Turkish. Author: Sir Gerard Clauson. Oxford: Clarendon Press, 1972, p. 303. ISBN 0198641125
Древнетюркский словарь. Редакторы: В. М. Наделяев, Д. М. Насилов, Э. Р. Тенишев и А. М. Щербак; Академия Наук СССР Институт Языкознания. Ленинград: Издательство «Наука» Ленинградское отделение, 1969, стр. 103.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder